Jeugdcriminaliteit

Jeugdcriminaliteit is te definiëren als strafbaar gedrag van jongeren tot en met 24 jaar. Voorbeelden van strafbaar gedrag zijn: geweld plegen, stelen, overvallen en bedreigen. Het jeugdstrafrecht richt zich op jongeren van 12 tot 18 jaar.

Een uniforme aanpak van jeugdcriminaliteit is er niet. Een jongere die voor de eerste keer een strafbaar feit pleegt, vergt een andere aanpak dan een jeugdige veelpleger. Datzelfde geldt voor de verschillende problematische jeugdgroepen. Het beleid is primair gericht om crimineel gedrag van jongeren te voorkomen. Gaan jongeren toch de fout in? Dan maken politie en justitie meestal gebruik van zogeheten ‘pedagogisch gerichte sancties’ zoals een verwijzing naar Halt. Pas in een later stadium gaan zij over tot (taak)straffen of maatregelen.

Jeugdagenten zijn veel op straat en op scholen en merken daardoor al vroeg of jongeren of kinderen probleemgedrag vertonen of in situaties verkeren die problematisch kunnen worden. Daarover praat de jeugdagent dan met hen en eventueel ook met school en met hun ouders. Verder zijn er in veel steden ‘Jeugdpreventieprojecten’. In deze projecten biedt de politie (vaak samen met een jeugdhulpverlener) jongeren die problemen veroorzaken de mogelijkheid om weer op het rechte pad te komen.

Vaak plegen jongeren in groepsverband. Dat geldt voor ongeveer 75% van alle door jongeren gepleegde delicten. Dat hoeft niet te betekenen dat alle jongeren in de groep meedoen aan bijvoorbeeld het vernielen van een bushokje. Sommigen zullen alleen toekijken. Ook geldt dat hangjongeren niet altijd criminaliteit plegen. Er zijn jongeren die in een groep (twee of meer personen) een delict plegen (inbraak), maar niet op straat hangen.

• Risicojongeren: deze jongeren hebben zich weliswaar nog niet schuldig gemaakt aan strafbare feiten, maar bij hen is het risico wel aanwezig.
• First offenders: jongeren die voor het eerst zijn opgepakt door de politie voor een delict.
• Licht criminele jongeren: zij zijn al meer dan eens opgepakt.
• meerpleger: een jongere in de leeftijd van 12 tot en met 17 jaar tegen wie in de laatste drie jaar ten minste twee processen-verbaal zijn opgemaakt waarop een inhoudelijke justitiële afdoening is gevolgd en die opnieuw een misdrijf pleegt.
• Jeugdige veelpleger: een jongere in de leeftijd van 12 tot en met 17 jaar tegen wie meer dan vijf processen-verbaal zijn opgemaakt waarvan het laatste in de afgelopen 12 maanden
• In de persoonsgebonden aanpak (PGA) worden overlastgevende personen en mensen die veel criminaliteit plegen gelabeld (bijv. als TOP-X, of Top-600) en maken gemeente, politie, Openbaar Ministerie en andere organisaties die bij die personen en gezinnen betrokken zijn, afspraken met elkaar om herhaling van overlast of criminaliteit te voorkomen.

Kinderen jonger dan 12 jaar
Deze groep kan niet strafrechtelijk worden vervolgd. Jongeren onder de 12 jaar kunnen dus niet door een rechter of officier van justitie worden gestraft. De politie kan wel gewoon ‘optreden’, zoals aanhouden en verhoren. Bij ‘12-minners’ die een misdrijf plegen wordt altijd een zorgmelding gedaan.

Jongeren van 12 tot 18 jaar
Deze groep kan na het plegen van een strafbaar feit naar Halt worden verwezen voor een zogeheten Halt-straf. Daarmee krijgt de jongere de kans om te leren van zijn of haar fouten en om de schade te herstellen. Dit kan alleen bij lichte delicten. Verder geldt er een recidive-regeling voor Halt. Deze houdt onder meer in dat een jongere voor een misdrijf slechts één keer naar Halt kan worden verwezen. Hier kan vanaf worden geweken als de officier van Justitie daar toestemming voorgeeft.

Voor deze groep geldt het jeugdstrafrecht, maar het Openbaar Ministerie kan in sommige gevallen besluiten om een jongere (van 16 of 17 jaar) volgens het volwassenstrafrecht te veroordelen. Hierdoor zijn langere gevangenisstraffen mogelijk. Behalve een geldboete of gevangenisstraf kan een jongere uit deze leeftijdsgroep ook een maatregel opgelegd krijgen, zoals begeleiding van de jeugdreclassering of een leerstraf. De Raad voor de Kinderbescherming geeft altijd advies over een straf aan de officier van justitie of rechter.

Jongeren van 18 jaar of ouder kunnen worden gestraft volgens het volwassenstrafrecht. De Officier van Justitie kan ook besluiten om een jongvolwassene tussen de 18 en 23 jaar volgens het jeugdstrafrecht te straffen.

De politie wil crimineel gedrag van jongeren terugdringen. Daarvoor werkt zij samen met gemeenten, het Openbaar Ministerie, Halt, Jeugdbescherming, het onderwijs en de Raad voor de Kinderbescherming. Zo kunnen criminele jongeren gezinsbegeleiding krijgen of hulp van school. Ook op schoolverzuim wordt goed gelet, omdat dit een factor is die veel voorkomt bij crimineel gedrag bij jongeren. Probleemjongeren zijn vaak notoire spijbelaars.

• Stichting Halt
• Jeugdbescherming
• Jongerensite van de politie
• Jongerensite van het Openbaar Ministerie
• Raad voor de Kinderbescherming